काठमाडौं। नेपाल धितोपत्र बोर्ड(सेबोन)ले सामूहिक लगानी कोष (म्युचुअल फण्ड)मा व्यवस्थापक तथा प्रवर्धकले राख्नुपर्ने बीज पुँजीको व्यवस्था हेरफेर गर्ने भएको छ।

सेबोनले सामूहिक लगानी कोष नियमावली संशोधन गरी प्रवर्धक तथा व्यवस्थापकले राख्नुपर्ने योजनाको कुल रकमको कम्तीमा १५ प्रतिशत बीज पुँजीलाई घटाउन लागेको हो।

नियमावलीको यो व्यवस्थाका कारण कोष प्रवर्धक तथा व्यवस्थापकले थप्नु पर्ने पुँजीको आकार बढ्दै गएपछि अहिलेको प्रावधानलाई हेरफेर गर्न लागेको सेबोनका कर्मचारीहरु बताउँछन्।

‘फण्ड म्यानेजरले पैसा हाल्न नसकेपछि स्पोन्सरको रुपमा बैंकहरुले १५ प्रतिशत लगानी गरिरहेको देखिन्छ। व्यवस्थापकले एक दुई योजना अगाडि बढाइसकेको सन्दर्भमा उनीहरुलाई अनुभव प्राप्त भएपछि घटाउन सकिने व्यवस्था कानुनमा छ। तर, कति कायम गर्ने भन्ने स्पष्ट व्यवस्था छैन। त्यसैले हामीले रिभ्यु गर्न लागेका हौं,’ सेबोनका एक अधिकृतले भने, ‘सीमा कति प्रतिशत कायम गर्ने भन्ने विषय छलफलमै छ।’

कोष प्रवर्धक तथा व्यवस्थापकले बीज पुँजी ५ प्रतिशतभन्दा तल झार्नुपर्ने बताउँदै आएका छन्। नेपाल मर्चेन्ट बैंकर्स एसोसियसन अफ नेपालका अध्यक्ष तथा एनआइसी एसिया क्यापिटलका सीइओ रामेन्द्र रायमाझीले अहिलेको व्यवस्थाले क्यापिटल र प्रवर्धकलाई असहज बनाएकाले बीज पुँजी घटाउनुपर्ने माग गर्दै आएको बताए।

‘बन्दमुखी प्रकृतिको योजनामा लगानीका लागि समस्या छैन। तर, खुला प्रकृतिको योजनाको आकार बढ्दै जाने भएपछि व्यवस्थापक तथा प्रवर्धकले लगानी थप्दै जानुपर्ने हुन्छ। यसले क्यापिटल र प्रवर्धकलाई असहज बनाएको देखिन्छ,’ रायमाझीले भने, ‘खुला प्रकृतिको योजना सूचीकृत नहुने भएकाले त्यसमा प्रवर्धकले गरेको लगानीले उनीहरुको पुँजी कोषमा चार्ज गर्छ कि गर्दैन भन्ने स्पष्ट व्यवस्था समेत छैन। त्यसैले बजारमा सामूहिक लगानी कोषको विकासका लागि १५ प्रतिशतको सीमा घटाउन आवश्यक छ।’

सामूहिक लगानी कोष व्यवस्थापकको आग्रहपछि सेबोनले बीज पुँजीको व्यवस्था हेरफेरका लागि गृहकार्य थालेको हो।सामूहिक लगानी कोष नियमावलीमा कोषका लागि व्यवस्थापकले पहिलो योजनाका लागि कम्तीमा १५ प्रतिशत लगानी गर्नुपर्ने भनेको छ।

‘योजना व्यवस्थापकले सञ्चालन गर्ने पहिलो योजनाका लागि त्यस्तो योजनाको कूल रकमको कम्तीमा १५ प्रतिशत रकम बीज पुँजीका रुपमा लगानी गर्नु पर्नेछ,’ नियमावलीमा उल्लेख छ, ‘योजना व्यवस्थापकले बीज पुँजी राख्न नसक्ने अवस्था आएमा वा कोष प्रवर्धकले लगानी गर्न इच्छा देखाएमा बोर्डको पूर्वस्वीकृति लिई योजना व्यवस्थापकको सट्टा कोष प्रवर्धकले बीज पुँजी लगानी गर्न सक्नेछ।’

नियमावलीमा पहिलो योजनाको कार्य सम्पादनका आधारमा बोर्डले त्यस बाेहकका योजनाका लागि समय समयमा बीज पुँजीको प्रतिशत तोक्न सक्ने व्यवस्था छ। सेबोनले यही व्यवस्थाका आधारमा बीज पुँजीको प्रावधान हेरफेर गर्न सक्ने कोष व्यवस्थापकहरु बताउँछन्।

कोष व्यवस्थापकले योजनामा तोकिएको रकम बीज राख्न नसक्दा प्रवर्धक बैंकहरुले हाल्दै आएका छन्।

खुलामुखी प्रकृतिको योजाको आकार बढ्दै गएकाले त्यसमा बैंकहरुले बीज पुँजीको रुपमा हाल्नुपर्ने रकम पनि बढ्दै गएको छ। बीज पुँजीको १५ प्रतिशत सीमाले लगानीका लागि समस्या पारेको व्यवस्थापकहरु बताउँछन्।

एनएमबि क्यापिटलका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत दीपेशकुमार वैद्य कोष व्यवस्थापक तथा प्रवर्धकलाई अनिवार्य गरिएको सीमा रिभ्यु गर्न ढिलो भएको बताउँछन्।

‘फण्ड म्यानेजरको अनुभवको हिसाबले हाम्रो बजार धेरै अगाडि आइसकेको छ। फण्डमा स्पोन्सर वा म्यानेजरले अनिवार्य १५ प्रतिशत पैसा हाल्नुपर्ने व्यवस्थालाई रिभ्यु गर्न जरुरी छ,’ उनले भने, ‘भारतमै पनि व्यवस्थापक वा प्रवर्धकले २/३ प्रतिशतभन्दा बढी रकम हाल्दैन। हाम्रोमा १५ प्रतिशत सीमा अनिवार्य छ। फण्ड म्यानेजरसँग ठूलो पैसा हुँदैन। त्यसैले अहिलेसम्म स्पोन्सरले नै १३/१४ प्रतिशतसम्म पैसा हालिरहेका छन्।’

सामूहिक लगानी कोष नियमावलीले नै पहिलो योजनाको कार्य सम्पादनका आधारमा अन्य योजनाका लागि बोर्डले तोके अनुसारको बीज पुँजी राख्न सकिने व्यवस्था गरेको छ। तर, स्पष्टरुपमा बीज पुँजीको प्रतिशत नतोकेका कारण प्रवर्धकले अन्य योजनाको समेत १५ प्रतिशत नै बीज पुँजी राखिरहेका छन्।

म्युचुअल फण्डको संख्या अहिले बढ्दै गएको छ। बन्द र खुलामुखी गरी अहिले चार दर्जनभन्दा बढी योजना सञ्चालनमा छन्। बन्दमुखी योजना निश्चित अवधिपछि परिपक्व हुने भए पनि खुलामुखी योजनाको अवधि नहुने भएकाले आकार बढ्दै जान्छ।

नबिल इन्भेष्टमेन्ट बैंकिङका सीइओ मनिषनारायण जोशीले पनि योजनाको आकार बढ्दै गएकाले १५ प्रतिशतको सीमा नघटाए धान्न नसकिने बताए।

‘ठूलो आयोजनामा लगानी जुटाउन व्यवस्थापकलाई समस्या हुने भयो। पूरै रकम होल्ड हुँदा फण्ड म्यानेजरदेखि स्पोपन्सरलाई समेत लगानी गर्न अवरोधको स्थिति आएको छ। खुलामुखी योजनाको आकार झन् बढ्दै जान्छ। क्यापिटल थप्दै जाँदा त्यसले म्युचुअल फण्ड एक्सपान्सन हुनै नसक्ने भयो,’ उनले भने, ‘म्युचुअल फण्ड दीर्घकालीन अवधिको लगानीका लागि हो। जस्तो कि बजारमा अहिले नै हाइभोलुममा सप्लाइ आएको छ। त्यसलाई कन्जम्सन गर्नका लागि डिमाण्ड साइट क्रियट हुन सकेको छैन। हाइसप्लाइका कारण बजारमा प्रभाव परेको छ। त्यसैले, सिड इन्भेस्टमेन्ट जरूरी छ। तर बजार धेरै विस्तार भइसकेकाले १४/१५ वर्षअघि ल्याइएको पोलिसी अब रिभाइज गर्नुपर्छ।’

म्युचुअल फण्डहरुको बीज पुँजीमा आफ्नो करिब ४० अर्ब रुपैयाँ होल्ड भएको बैंकरहरुको अनुमान छ।

The post म्युचुअल फण्डका लागि बीज पुँजीको १५ प्रतिशत सीमाले सकस, घटाउँदै सेबोन appeared first on BIZMANDU.